Bartolomeus

Voornaam:
Nieuw op deze site:

           
Eleonora    Stanislaus    Peerke Donders    Aemilianus   

bartolomeus
Telpatroon 48 x 32 kruisjes

Betekenis van de naam Bartolomeus

Mogelijk was de volledige naam van deze apostel en martelaar: Natanael Bartolomeus.
De Griekse (achter-)naam Bart(h)olomeus is ontstaan uit de Aramese woorden 'bar Tolmai' hetgeen betekent: zoon van Tholomai. Tholomai betekent dan weer "vorentrekker of ploeger" maar kan ook betekenen "fronsende of rimpelige". De voornaam van de apostel is waarschijnlijk Natanael, en heeft de betekenis: "geschenk van God".

Voornamen

Als mannennamen afgeleid van Bartolomeus:

Barry (Engels), Bart, Bartel (Vlaams), Bartele (Fries), Barth, Barthel (Duis), Barthélemy (Frans), Bartho, Bartholomé, Bartholomeus, Barto (Spaans), Bartolomea (Italiaans), Bartolomeus, Mees, Meeuwis, Nathan (Hebreeuws), Nathaniel (Hebreeuws).

Vrouwennamen afgeleid van Bartolomeus:
Bartelienne (+ Lina), Bartholina, Mees, Natanya (Frans), Nathanya (Frans).

Bartolomeus, apostel

De Heilige Apostel en martelaar Bartolomeus wordt wel omschreven als een bescheiden ietwat naïef lid van de twaalf apostelen. Zijn naam zou er op kunnen wijzen dat hij geen visserman is maar van agrarische komaf. Al lezen we bij Johannes 21 dat hij samen met Petrus en de anderen op visvangst is bij het meer van Tiberias.
Bij de synoptische evangelisten (Matheus, Markus en Lukas en ook Handelingen) komt de naam Bartolomeus alleen voor als hij wordt genoemd tezamen met andere apostelen en wel in onderstaande citaten:

Matth. 10:1 - 4;
(De twaalf apostelen en hun zending)
Hij (Jezus) riep zijn twaalf leerlingen bij Zich en gaf hun de macht om de onrein geesten uit te drijven en alle ziekten en kwalen te genezen.
Dit zijn de namen van de twaalf apostelen: als eerste, Simon die Petrus wordt genoemd, met zijn broer Andreas; Jakobus, de zoon van Zebedeüs, met zijn broer Johannes, Filippus en Batrolomeüs, Thomas en Matteüs de tollenaar, Jakobus de zoon van Alfeüs en Taddeüs, Simon de IJveraar en Judas Iskariot, die Hem verraden heeft.

Mark. 3:13-19;
(Roeping van de twaalf)
Jezus ging de berg op en riep tot Zich die hij zelf wilde; en zij kwamen bij Hem. Hij stelde er twaalf aan om Hem te vergezellen en door Hem uitgezonden te worden om te prediken, met de macht de duivels uit te drijven.
Hij wees dus deze twaalf aan: aan Simon gaf Hij de naam Petrus; verder Jakobus de zoon van Zebedeüs en Johannes de de broer van Jakobus, aan wie Hij de naam Boanerges gaf, wat betekent: zonen van de donder; vervolgens Andreas, Filippus Bartolomeüs, Matteü, Tomas, Jakobus de broer van Alfeüs, Taddeü, Simon de IJveraar en Judas Iskariot, die Hem overgeleverd heeft.

Luc. 6:13 - 16;
(Roeping van de twaalf)
Bij het aanbreken van de dag riep Hij zijn leerlingen bij Zich en koos er twaalf uit, aan wie hij tevens de naam van apostel gaf: Simon, aan wie Hij de naam Petrus gaf, diens broer Andreas, Jakobus, Johannes, Filippus, Bartolomeüs, Matteüs, Tomas, Jakobus de zoon van Alfeüs, Simon met de bijnaam 'IJveraar', Judas de broer van Jakobus en Judas Iskariot, die een verrader werd.

Hand: 1:12-14;
(Na de Hemelvaart)
Toe keerden zij van de berg, die de Olijfberg heet, naar Jerusalem terug. Deze ligt dicht bij Jerusalem op sabbatsafstand.
Daar aangekomen gingen zij naar de bovenzaal waar ze verblijf hielden: Petrus en Johannes, Jakobus en Andreas, Filippus en Tomas, Bartholomeüs en Matteüs, Jakobus de zoon van Alfeüs, Simon de IJveraar en Juda Jakobus' broer.
Zij alen bleven eensgezind volharden in het gebed samen met de vrouwen, met Maria de moeder van Jezus en met zijn broeders.

Maar bijbelgeleerde houden het er op dat het gaat om de man die ook voorkomt onder de naam Nathanael en beschreven wordt als iemand geboren te Cana in Galilea, waar Jezus zijn eerste wonder verrichtte op de bruiloft. Er wordt zelfs wel eens aangenomen dat Nathanael de bruidegom was op die bruiloft.
Nathanael zou dan de voornaam zijn van de apostel wiens achternaam Bartolomeus is.

Onder de naam Natanael vinden we bij de evangelist Johannes een tamelijk uitvoerig verslag van de roeping en uitverkiezing tot apostel, een verhaal dat bij de synoptici ontbreekt.

Johannes 1: 43-51
(Volgens Johannes is Nathanael (of Bartolomeus) de boezemvriend van apostel Philippus. Natanael is leerling van Johannes de Doper. De apostel Philippus brengt Natanael (Bartolomeus) in kontakt met Jezus van Nazareth.)

Toen Jezus de volgende dag naar Galilea wilde vertrekken, trof Hij Filippus aan zei tot hem: Volg Mij.
Deze Filippus was van Betsaïda, de stad van Andreas en Petrus.
Filippus ontmoette Natanaël en zei hem: Degene over wie Mozes in de wet geschreven heeft en ook de profeten, Hem hebben wij gevonden: Jezus, de zoon van Josef uit Nazareth.
Natanaaël voegde hem toe: Uit Nazareth kan daar iets goed vandaan komen?
Waarop Filippus antwoordde: Kom dan kijken.
Jezus zag Natanaël naar Zich toekomen en zei doelend op hem: Daar heb je waarlijk een Israël liet in wie geen bedrog is!
Natanaël zei tot Hem: Waar vandaan kent Gij mij?
Jezus gaf hem ten antwoord: Voordat Filippus u riep, zag Ik u onder de vijgenboom zitten.
Toen zei Natanaël tot Hem: Rabbi Gij zijt de Zoon Gods, Gij zijt de Koning van Israë.
Jezus antwoordde: Omdat Ik zeide dat Ik u onder de vijgenboom zag, gelooft ge? Gij zult grotere dingen zien dan deze. En Hij voegde er aan toe: Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u:gij zult de hemel open zien en de engelen Gods zien opstijgen en neerdalen in de dienst van de Mensenzoon.

Tenslotte vinden we bij dezelfde Johannes nog een korte beschrijving van de verschijning van de verrezen Heer bij het meer van Tiberius en Natanael wordt daarin uitdrukkelijk als getuige vermeld.

Joh. 21: 1-2:
Daarna verscheen Jezus aan de leerlingen bij het meer van Tiberias. De verschijning verliep als volgt: Er waren bijeen: Simon Petrus, Tomas die ook Didimus genoemd wordt, Nathanaël uit Kana in Galilea, de zonen van Zebedeüs en nog twee van zijn leerlingen.
Daarna volgt het verhaal dat bekend is als de wonderbaarlijke visvangst.

. Voor het overige komt de naam van deze apostel in het Nieuwe Testament niet meer voor. We weten dus nauwelijks wat voor persoon hij was en zijn we aangewezen op de weinige legendarische overleveringen die over hem te vinden zijn.
Volgens zo'n legende zou Bartolomeus na Jezus' heengaan naar het oosten zijn getrokken en het evangelie hebben gepreekt in Arabië en Armenië, Frygië, India, Mesopotamië en/of Perzië. Zo zou hij het evangelie van Mattheus naar India hebben gebracht. Maar de verhalen geven geen duidelijkheid; daarvoor lopen ze te ver uiteen.
Vaak wordt verteld dat Natanael Bartolomeus omwille van Jezus' evangelie levend zou zijn gevild en/of onthoofd.

Canon Heilige

Bartolomeus is een van de z.g.n. canon heiligen.
Tot aan het concilie van 1976 werd over de hele wereld in de Heilige Mis hetzelfde Latijnse canon gebed gebruikt. Daarin zijn twee lijstjes met heiligen opgenomen.
Het eerste voor de consecratie waarin de volgende heilige staan:
Maria altijd Maagd en haar bruidegom Jozef, verder de heilige apostelen en martelaren Petrus en Paulus, Andreas, Jacobus (de Meerdere), Johannes, Thomas, Jacobus (de Mindere), Philippus, BARTOLOMEUS, Matthëus, Simon en Thaddeus; Linus, Cletus, Clemens, Xystus, Cornelius, Cyprianus, Lauretius, Chrysogonus, Johannes en Paulus, Cosmas en Damianus.
Na de consecratie volgde het lijstje:
De heiligen, apostelen, martelaren en martelaressen: de heilige
Johannes (de Doper), Stephanus, Mathias, Barnabas, Ignatius, Alexander, Marcellinus, Petrus, Felicitas, Perpetua, Agatha, Lucia, Agnes, Caecilia en Anastasia.

Patroonheilige

De heilige is onder meer de patroonheilige van Armenië, het bisdom Luik en de steden Frankfurt aan de Main, Geraardsbergen, Altenburg en Pilsen.
Verder van de bergbewoners, de landbouwers, de wijnbouwers, de herders, de leerbewerkers en zadelmakers, de schoenmakers, de kleermakers, de bakkers, de metselaars, de boekbinders, de olie- en kaashandelaars (in Florence).
Hij wordt aangeroepen tegen zenuw- en huidziekten en tegen krampen.

Gedachtenis viering

Kerkelijke feestdag: 24 augustus. In de Oosterse kerken 11 juni.

Afbeelding

bartolomeus2
Klik hier voor gratis te downladen telpatroon 32 x 24 kruisjes

In de kunst wordt Bartolomeus afgebeeld met de volgende attributen: een mes, een vaandel, schriftrol of boek (evangelie van Matheus?), pelgrimsstaf, duivel of afgeslagen hoofd in de hand.
Bekend zijn ook de afbeeldingen waarop Bartolomeus zijn afgestroopte huid over de arm draagt als een overjas, dit vanwege de vrome legende dat hij levend zou zijn gevild. De kunstenaars hebben door dit verhaal de gelegenheid gekregen hun anatomische kennis te tonen en daar hebben zij soms dankbaar gebruik van gemaakt.
. Zoals dikwijls worden de apostelen afgebeeld blootsvoets of op sandalen. In het Latijn wordt gezegd :"per pedes apostolorum" (op apostel voeten) waar het gaat om blootsvoets gaan.













Plaquette van Egino Weinert
(doorklikken "Namenspatronale" en letter B)

Literatuur

  • Butler H.L., Heiligen Levens pag. 121 ;
  • Jo Claes e.a.: Sanctus, meer dan 500 heiligen herkennen, pag. 189;
  • Clemen Jöckle: Heiligen van Alle Tijden, pag. 53.
  • Links

  • Heiligen Net met veel overleveringen.
  • Op de Duitstalige site Heiligenlexicon meer informatie over Bartolomeus.