Johannes de Doper

Betekenis van de naam Johannes

De naam Johannes komt uit het Hebreeuws en betekent: "God kent genade".
De toevoeging 'Doper' betekent dat juist déze Johannes in de Jordaan doopte en dat hij ook Jezus daar heeft gedoopt.
Vandaar ook de naam Baptist uit het Latijn 'Baptista' = "Doper" of het Grieks 'Βαπτιστης' (Baptistes) dat ook "Doper" betekent.

Voornamen

Mannennamen en vrouwennamen afgeleid van Johannes de Doper:
zie bij Johannes.
maar ook nog voor mannen: Baptist, Bisch (Scandinavisch).
en voor vrouwen: Baptista. Bapriste (Frans), Baptistine (Frans),

Canon Heilige

Johannes de Doper is een van de z.g.n. canon heiligen.
Tot aan het concilie van 1976 werd over de hele wereld in de Heilige Mis hetzelfde Latijnse canon gebed gebruikt. Daarin zijn twee lijstjes met heiligen opgenomen.
Het eerste voor de consecratie waarin de volgende heilige staan:
Maria altijd Maagd en haar bruidegom Jozef, verder de heilige apostelen en martelaren Petrus en Paulus, Andreas, Jacobus (de Meerdere), Johannes, Thomas, Jacobus (de Mindere), Philippus, Bartholomeus, Matthëus, Simon, en Thaddeus; Linus, Cletus, Clemens, Xystus, Cornelius, Cyprianus, Lauretius, Chrysogonus, Johannes en Paulus, Cosmas en Damianus.
Na de consecratie volgde het lijstje:
De heiligen, apostelen, martelaren en martelaressen: de heilige JOHANNES (de Doper), Stephanus, Mathias, Barnabas, Ignatius, Alexander, Marcellinus, Petrus, Felicitas, Perpetua, Agatha, Lucia, Agnes, Caecilia en Anastasia.

Johannes de Doper, voorloper van Jezus

Johannes de Doper is de laatste "heilige" uit het oude testament.
Hij is de voorloper van Jezus.
We kunnen over hem lezen in het nieuwe testament o.a. in: Lucas: 1, 5-25; Matteüs: 3 ,1-17 en Marcus: 6,14-29.
Hij is de zoon van Zacharias en Elisabeth. Zijn geboorte wordt door een engel aangekondigd aan de priester Zacharias op het moment dat hij zijn dienstwerk in de tempel verricht.
De engel zegt dan over de zoon die hij zal krijgen: "Hij zal geen wijn of sterke drank drinken. En hij zal reeds vanaf de moederschoot vol zijn van de Heilige Geest." Omdat Zacharias echter zijn twijfels uit over de aangekondigde geboorte, (Elisabeth is namelijk al op hoge leeftijd en zou hoogstens nog grootmoeder kunnen worden) slaat de engel hem met stomheid en kan hij pas weer spreken als hij, na de geboorte, schriftelijk de naam van zijn eerstgeborene bekend heeft gemaakt met de woorden: "Johannes zal hij heten."

Bekend is ook het verhaal dat Maria bij haar nicht Elisabeth tijdens hun beider zwangerschap op bezoek is geweest.

Op dertig jarige leeftijd treedt Johannes als boeteprediker op in de woestijn en doopt mensen in de rivier de Jordaan. Hij eet sprinkhanen en wilde honing en gaat gekleed in kleren van kameelhaar en leer. Zijn prediking is gericht op het doen van boete, hij zegt: "De bijl ligt al aan de voet van de boom, al wat niet deugt zal worden omgehakt."
Ook Jezus Christus laat zich door hem dopen. Johannes doet dat met enige tegenzin, want hij zegt: "Niet ik moet U dopen, maar U moet mij dopen."

Later zegt Johannes tegen zijn volgelingen: "Ik doop met water, maar Hij die na mij komt zal dopen met de Heilige Geest en met vuur."

Als Johannes het waagt zich negatief uit te spreken over de verhouding van Herodes Antipas met Herodias, wordt hij gevangen genomen. Later wordt hij gedood door een list van Herodias die tijdens een feest haar dochter zeer sensueel laat dansen voor de koning. Deze wordt daardoor zodanig bekoort dat hij de vrouwen een wens laat doen. Die wens luidt: het hoofd van Johannes de Doper. Deze wens wordt door Herodes vervult.
.

Hoogfeest

De hoogfeestdag van de geboorte van Johannes de Doper valt op 24 juni.
Omdat Johannes nog in het oude testament thuis hoort viert de kerk niet de dag waarop hij gestorven is zoals bij alle andere heiligen.

Patroonheilige

Johannes de Doper wordt vooral aangeroepen als beschermer tegen runderpest en blikseminslag.
Ook beschermt hij gevangenen.

Verder wordt hij wel beschouwd als patroon van wevers (gekleed in kameelhaar) en ziekenverzorgers.

Het dorp Laren heeft Johannes de Doper als patroonheilige. De St. Jansprocessie op zijn feestdag is reeds 120 jaar een traditie en lange tijd de enige buiten processie die in Nederland gehouden mocht worden.

Martyrologium Romanum:

Octávo Kaléndas Júlii:
Natívitas sancti Joánnis Baptístæ, Præcursóris Dómini, ac sanctórum Zacharíæ et Elísabeth fílii, qui Spíritu Sancto replétus est adhuc in útero matris suæ.

In het Nederlands:
24 juni:
De geboorte van Sint Johannes de Doper, voorloper van de Heer, zoon van Zacharias en Elisabeth, die reeds in de schoot van zijn moeder vervuld werd van de Heilige Geest.

Afbeelding

Op afbeeldingen is Johannes meestal gekleed als boeteprediker in kameelharen kleed, predikend in de woestijn dan wel dopend in de Jordaan.
In de hand gewoonlijk een kruisstaf waaraan een banderol met de woorden: "Ecce Agnus Dei" (=zie het Lam Gods), dit omdat Johannes de Doper steeds gewezen heeft naar zijn opvolger die groter is dan hijzelf en het "lam Gods" genoemd zal worden.
Soms draagt hij een lam op de arm.
Ook wordt hij als kind afgebeeld spelend met de kleine Jezus.


De plaats waar Jezus werd gedoopt in de Jordaan.

links