Hildegard van Bingen

Voornaam:
Nieuw op deze site:

           
Eleonora    Stanislaus    Peerke Donders    Aemilianus   

Betekenis van de naam Hildegard van Bingen

Hildegard is een samenstelling van twee Germaanse woorden: 'hild' dat "strijd" betekent en 'berht' met de betekenis "omsloten ruimte" of "gaard". De totale betekenis kan dus zijn: "Bescherming in de strijd".
De tweede vrouw van Karel de Grote heette Hildegard.

Voornamen

Vrouwennamen afgeleid van Hildegard: (Zie ook Hilda)
Hilde, Hildegard, Hildegardis, Hille, Hilleke.

Hildegard van Bingen (1098-1179)

Hildegard wordt als tiende kind van een adellijke familie in 1098 geboren te Alzey, niet ver van Mainz.
Haar vader is de edelman Hildebert van Bermersheim .
Vanaf haar geboorte wordt Hildegard aan de kerk opgedragen. Op driejarige leeftijd krijgt het meisje voor het eerst visioenen van lichtgevende voorwerpen. Al snel begrijpt Hildegard dat niet iedereen dergelijke dingen ziet en verbergt haar gave voor haar omgeving.

Op achtjarige leeftijd wordt Hildegard door haar familie naar Jutta, gestuurd om een religieuze opvoeding te ontvangen. Jutta heeft ervoor gekozen niet in het klooster te treden, ze heeft gekozen voor een zwaarder leven. Sinds 1106 leeft ze als kluizenaarster.
Jutta's cel is dan ook een gesloten kluis, met alleen een deur, waardoor Hildegard binnen komt, samen met een dozijn andere meisjes uit adellijke families.

De opvoeding die Hildegard van Jutta krijgt is zeer beperkt. Wel leert ze het psalmboek in het Latijn te lezen.
Omdat de cel waarin Hildegard in die jaren leeft zo dicht bij het Benedictijner klooster van Disibodenberg staat (de cel is tegen de kloosterkerk aan gebouwd), maakt de jonge Hildegard kennis met het gezongen koorgebed, hetgeen de basis vormt voor haar eigen muzikale ontwikkeling.

Op 14 of 15 jarige leeftijd legt Hildegard de eeuwige kloostergeloften af. Als Jutta in 1136 sterft is Hildegard 38 jaar en wordt zij gekozen tot hoofd van het ontluikende nonnenklooster, waartoe Jutta's cel dan is uitgegroeid.

Gedurende al deze jaren vertrouwt Hildegard haar visioenen uitsluitend toe aan Jutta en aan een monnik, genaamd Volmar, die later haar secretaris wordt.
In 1141 krijgt Hildegard echter een visioen dat de loop van haar leven zal veranderen. Het visioen schenkt haar inzicht in de betekenis van religieuze teksten en draagt haar op om alles wat ze in haar visioenen waarneemt op te schijven.

De twaalfde eeuw is de tijd van kerkscheuring en religieus vuur, waarin iemand die een of andere van het geloof afwijkende doctrine preekt in korte tijd een grote schare volgelingen kan aantrekken. Maar Hildegard staat kritisch tegenover schismatici. Ze preekt er zelfs haar hele leven tegen, in het bijzonder tegen de Catharen. Ze wil boven al trouw zijn aan de kerk.

Met pauselijke toestemming weet Hildegard dan haar eerste visionaire werk Scivias ("Ken de wegen van de Heer") af te ronden en haar faam begint zich te verspreiden over Duitsland en daarbuiten.
De pauselijke zegen geeft Hildegard voldoende zelfvertrouwen om haar meest ambitieuze project te starten. Ze besluit het kleine nonnenklooster los te maken van het benedictijnen klooster in Disibodenberg en een onafhankelijk klooster te stichten op de ruïnes van de 9de eeuwse vestiging van St. Rupert. Een vrouw die een klooster sticht is in die tijd werkelijk ongehoord!
Rond 1150 verplaatst Hildegard het groeiende klooster naar de Rupertsberg in Bingen, ongeveer 30 km naar het noorden aan de oever van de Rijn. De enige man die mee verhuist is haar secretaris Volmar, die ook de priester van het klooster wordt. Later sticht ze nog een klooster, Eibingen, aan de andere kant van de rivier.

De rest van haar jaren zijn zeer productief. Ze schrijft muziek met bijbehorende teksten, meestal liturgische eenstemmige gezangen te ere van de maagd Maria en andere heiligen.
Naast de eerder genoemde "Scivias" schrijft ze nog twee belangrijke visionaire werken: "Liber vitae meritorum" (Boek van de verdiensten van het leven, 1150-1163) en "Liber divinorum operum" (Boek van Goddelijke werken, 1163), waarin ze haar theologische ideeën verder uiteenzet. Ze beschrijft de micro- en macrokosmos met de mens als hoogtepunt van God's schepping en als spiegel waarin de glorie van de macrokosmos weerspiegeld wordt.

Het meest bekend gebleven zijn de mystieke werken van Hildegard, maar dat is zeker niet haar enige verdienste.
Bekend is dat ze velerlei contacten heeft, bijvoorbeeld per brief, met pausen, bisschoppen, koningen en andere groten der aarde. Zij groeit in haar tijd uit tot een raadsvrouw van betekenis.
Ook als dichteres heeft Hildegard naam gemaakt en heet dan ook wel "de Sybille van de Rijn".

En hoewel haar leven vooral in het teken staat van haar contact met de "bovennatuurlijke" wereld, is het niet zo dat ze geen aandacht heeft voor de wereld van natuur en wetenschap. Zo bestudeert zij de natuur en vooral geneeskundige kruiden met de bedoeling die aan te wenden voor de genezing van haar zieke medemens. Ze schrijft meerdere natuurwetenschappelijke boeken.

Hildegard's geschriften zijn ook opmerkelijk om hun over het algemeen positieve kijk op seksuele relaties en haar beschrijving van het genot vanuit het gezichtspunt van de vrouw. Waarschijnlijk hebben wij aan Hildegard de eerste wetenschappelijke beschrijving van het vrouwelijk orgasme te danken:
"Als een vrouw de liefde bedrijft met een man, brengt een gevoel van hitte in haar geest, dat een zinnelijk genot met zich mee brengt, de smaak van dat genot tijdens de daad over op de man en roept zo de afgifte van het zaad op. En als het zaad op zijn plaats is gevallen trekt die hevige hitte van haar geest het zaad naar zich toe en houdt het vast, en spoedig trekken de vrouwelijk organen zich samen, en alle delen die zich openen tijdens de menstruatie sluiten zich nu, op dezelfde manier waarop een sterke man iets in zijn vuist ingesloten kan houden."
Zij schrijft ook dat de sterkte van het zaad het geslacht van het kind bepaalt, terwijl de hoeveelheid liefde en passie de ligging van het kind bepalen. In het slechtste geval, waarin het zaad zwak is en de ouders geen liefde voelen, leidt dit tot een "bittere dochter".

Muziek is buitengewoon belangrijk voor Hildegard. Ze componeert en musiceert zelf veel.
Ze beschrijft de muziek als een middel om de oorspronkelijke vreugde en schoonheid van het paradijs te heroveren.
Hildegard schrijft psalmen en sequensen ter ere van Maria en andere heiligen. Ze schrijft in de traditie van de eenstemmige (gregoriaanse) zang, die uit slechts één melodielijn bestaat en in de liturgisch muziek van haar tijd gebruikelijk is.

Hildegard lijdt aan een ernstige vorm van migraine. Haar visioenen zijn in elk geval voor een deel aan deze kwaal toe te schrijven. Hoewel bij migraine verschillende visuele hallucinaties op kunnen treden, bestaan de meest algemeen voorkomende wel uit lichtflitsen gevolgd door donkere vlekken, wat goed zou kunnen verklaren waarom Hildegard spreekt over "punten van intens licht" en "uitdovende sterren".

In de laatste jaren van haar leven gaat Hildegard het zwaarste conflict van haar hele leven aan. Ze laat het lichaam van een jonge geëxcommuniceerde adellijke rebel begraven op het kloosterkerkhof. Door hem in gewijde grond te begraven overtreedt ze de kerkelijke wetten. De bisschoppen bevelen haar het lichaam op te graven, maar dat weigert ze, met als argument dat de jongen had gebiecht en was gestorven in genade. Haar huis wordt de status van klooster ontnomen en zij en de zusters worden uitgesloten van de mis (geëxcommuniceerd).
Maar Hildegard houdt voet bij stuk, emancipatie avant la lettre! Enkele maanden voor haar dood worden alle rechten van haar klooster hersteld. Dit inspireert haar tot het schrijven van wellicht haar mooiste werk: "Over het vitale belang van muziek voor een ethisch en spiritueel leven."

Op 17 september 1179, overlijdt ze op 81 jarige leeftijd. Getuigen zien op dat moment hoe vanuit de hemel lichtbogen elkaar kruisen boven haar sterfkamer.
Ze wordt begraven op het kloosterkerkhof en vindt haar laatste rustplaats pas in 1642, als haar gebeente wordt verplaatst naar de parochiekerk in Eibingen.

Citaat

"In de hersenen zetelt de wijsheid;
in het voorhoofd de schaamte,
boven de wenkbrauwen de hoogmoed,
in de slapen de droom,
in het hart de wil,
in de lever de verlangens
in de maag de dapperheid,
in de milt de glimlach,
in de gal de woede,
onder de nieren de libido,
in de heupen de erotische kitteling,
en in de genitaliën de macht".
(H. van Bingen)

In 2012 is Hildegard uitgeroepen tot kerklerares, ze is daarmee naast Theresia van Avila, Theresia van Lisieux en Catharina van Siëna de vierde vrouwelijke kerkleraar.

Patroonheilige

Vanwege haar wetenschappelijke werken wordt zij genoemd als patrones van natuurwetenschappers, taalkundigen en esperantisten, dit laatste omdat ze zelf een taal ontwierp, die een mengeling is van o.a. Duits en Latijn.

Gedachtenis viering

Op 17 september wordt in het Duitse taalgebied haar gedachtenis gevierd.
Hoewel Hildegard door allerlei omstandigheden nooit officieel heilig is verklaard wordt zij (volgens haar nederlandse site) op 7 oktober 2012 officieel in het illustere gezelschap van kerkleraren opgenomen tijdens een dienst in de St. Pieter te Rome.

Afbeelding

Hildegard

Hildegard wordt afgebeeld in het zwarte habijt van de Benedictinessen orde met witte onder- en zwarte oversluiter.
Veel zien we de volgende attributen: boek en ganzenveer (schrijfster), duif (H. Geest die haar inspireert), abdissen staf, kroon of tiara (raadgeefster), torens of kerkmodel (kloosterstichteres), lier of ander muziekinstrument (componist).


Plaquette van Egino Weinert
(doorklikken "Namenspatronale" en letter H)

Literatuur

  • Jo Claes e.a.: Sanctus, meer dan 500 heiligen herkennen, pag. 71;
  • Clemen Jöckle: Heiligen van Alle Tijden, pag. 207.
  • Links

    Wie meer informatie over Hildegard zoekt, kan op internet een werkelijk gigantische hoeveelheid bronnen vinden.
  • Meer informatie op Heiligen net.
  • Deze Duitstalige site Heiligen Lexicon geeft veel informatie over Hildegard van Bingen, met fraaie afbeeldingen.
  • Hildegard heeft in Nederland een eigen site
  • Het volledige levensverhaal, en veel meer is hier te vinden.
  • Muziek van Hildegard